διαστολόμετρο

Όργανο για τη μέτρηση της διαστολής στερεών και υγρών. Ανάλογα με το σώμα του οποίου θα μετρηθεί η διαστολή και με την επιθυμητή ακρίβεια της μέτρησης, χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι δ. Για τα υγρά χρησιμοποιούνται δ. που αποτελούνται από δοχεία γνωστής χωρητικότητας, με μακρύ στόμιο, στο οποίο έχει χαραχτεί μία κλίμακα μέτρησης. Η μεταβολή της στάθμης του υγρού, σε συνάρτηση με τη μεταβολή της θερμοκρασίας, επιτρέπει τη μέτρηση της αντίστοιχης διαστολής. Κατά τον υπολογισμό της διαστολής πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η επίδραση της διαστολής του δοχείου. Για τα στερεά μπορούν να χρησιμοποιηθούν δ. με σύγκριση ή με ισοστάθμιση. Στα πρώτα, η διαστολή του σώματος που εξετάζεται συγκρίνεται με τη διαστολή ενός προτύπου από υλικό γνωστής διαστολής. Στα δεύτερα, η διαστολή του σώματος ισοσταθμίζεται κατάλληλα, έτσι ώστε το όργανο να μετρά απευθείας τη διαστολή της εξεταζόμενης ράβδου. Μπορούμε, εξάλλου, να διεξάγουμε μετρήσεις υψηλής ακρίβειας χρησιμοποιώντας συμβολομετρικές μεθόδους, οι οποίες στηρίζονται στο γεγονός ότι οι κροσσοί συμβολής μετατοπίζονται όταν οι συμβάλλουσες ακτινοβολίες αλλάξουν οπτική οδό. Σε αυτή την αρχή βασίζεται το δ. του Φιζό (που τελειοποίησε αργότερα o Άμπε). Αυτό αποτελείται από έναν μεταλλικό δίσκο, ο οποίος φέρει τρεις ρυθμιστικούς κοχλίες. Πάνω σε αυτούς τους κοχλίες υπάρχει μία πλάκα από γυαλί. Ο δίσκος και οι κοχλίες αποτελούνται από κράμα με πολύ μικρό και ακριβέστατα γνωστό συντελεστή διαστολής. Στον δίσκο τοποθετείται ένα δείγμα του υλικού που εξετάζεται με επίπεδες και παράλληλες έδρες. Στη συνέχεια ρυθμίζονται οι κοχλίες, έτσι ώστε η γυάλινη πλάκα να πλησιάσει πάρα πολύ στη στιλπνή ανώτερη έδρα του δείγματος. Αν φωτιστεί κάθετα η γυάλινη πλάκα με δέσμη μονοχρωματικού φωτός, θα υπάρξει συμβολή μεταξύ των προσπιπτουσών και των ανακλωμένων ακτινών στη στιλπνή ανώτερη έδρα του δείγματος. Η θέση των κροσσών συμβολής μεταβάλλεται όταν μεταβληθεί η απόσταση πλάκας-δείγματος, δηλαδή όταν διασταλεί το δείγμα. Συνεπώς, η διαστολή αυτή είναι μετρήσιμη. Με τέτοιες συσκευές μετράμε μετακινήσεις της επιφάνειας του εξεταζόμενου σώματος ως προς το όργανο της τάξης λίγων εκατοντάκις χιλιοστών του χιλιοστού.

* * *

το

1. όργανο για τη μέτρηση τής διαστολής τών υγρών το οποίο αποτελείται από γυάλινο δοχείο που καταλήγει σε λεπτό βαθμολογημένο σωλήνα

2. όργανο που χρησιμοποιείται στη μέτρηση τής διαστολής ιδίως τών ρευστών.